Vấn đề pháp lý nổi bật trong các Bản án lao động Quý 1/2024 – Phần 5
PHẦN 5: TRÁCH NHIỆM CỦA NGƯỜI SỬ DỤNG LAO ĐỘNG TRONG VIỆC ĐÓNG BẢO HIỂM XÃ HỘI VÀ CHỐT SỔ BẢO HIỂM XÃ HỘI CHO NGƯỜI LAO ĐỘNG
Trách nhiệm của người sử dụng lao động (“NSDLĐ”) trong việc đảm bảo quyền lợi về bảo hiểm xã hội (“BHXH”) cho người lao động (“NLĐ”) là một phần quan trọng trong chính sách an sinh xã hội của nhà nước. Việc thực hiện đúng và đầy đủ trách nhiệm này giúp bảo vệ quyền lợi của NLĐ, tạo sự yên tâm cũng như động lực để họ làm việc và đóng góp cho doanh nghiệp.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều doanh nghiệp vẫn chưa quan tâm đúng mực và thực hiện đầy đủ trách nhiệm đóng BHXH cho NLĐ. Một số doanh nghiệp còn tìm cách lách luật, trốn tránh hoặc chậm trễ trong việc đóng BHXH, dẫn đến việc NLĐ không được hưởng đầy đủ các quyền lợi về chế độ hưu trí, thai sản, ốm đau và các chế độ khác theo quy định. Điều này không chỉ gây thiệt hại cho NLĐ mà còn dẫn đến nhiều tranh chấp giữa NLĐ và NSDLĐ.
Trong quý 1 năm 2024, LexNovum Lawyers (“LNV”) đã tổng hợp và đánh giá 58 bản án được công bố trên Trang thông tin điện tử công bố bản án, quyết định của Tòa án Nhân dân Tối cao. Đáng chú ý, có đến 26 bản án liên quan đến trách nhiệm của NSDLĐ về việc đóng BHXH và xác nhận thời gian đóng BHXH khi NLĐ chấm dứt hợp đồng lao động (“HĐLĐ”). Vì vậy, thông qua phân tích góc nhìn của Tòa án khi giải quyết các tranh chấp lao động, bài viết này sẽ bình luận về trách nhiệm của NSDLĐ trong việc đóng BHXH hằng tháng và xác nhận thời gian đóng BHXH cho NLĐ khi chấm dứt HĐLĐ.
Về cơ sở pháp lý, khoản 1, 2 Điều 21 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 quy định về trách nhiệm của NSDLĐ bao gồm (i) lập hồ sơ để NLĐ được cấp sổ BHXH, đóng, hưởng BHXH và (ii) đóng BHXH theo quy định và hằng tháng trích từ tiền lương của NLĐ theo quy định để đóng cùng một lúc vào quỹ BHXH.
Căn cứ theo điểm a khoản 3 Điều 48 Bộ luật Lao động 2019 quy định về trách nhiệm khi chấm dứt HĐLĐ thì NSDLĐ có trách nhiệm hoàn thành thủ tục xác nhận thời gian đóng BHXH, bảo hiểm thất nghiệp và trả lại cùng với bản chính giấy tờ khác nếu NSDLĐ đã giữ của NLĐ.
Theo đó, Tòa án đã dựa vào các quy định của pháp luật để giải quyết các tranh chấp liên quan đến trách nhiệm đóng BHXH của NSDLĐ.
Cụ thể, tại bản án số 10/2024/LĐ-ST của TAND TP.Thuận An, tỉnh Bình Dương, bà H (Nguyên đơn) vào làm việc tại Công ty TNHH Kỳ P (Bị đơn) (“Công ty”) từ tháng 10/2008, Công ty đăng ký tham gia BHXH cho bà H từ tháng 10/2008 theo quy định.
Theo nhận định của Tòa án, bà H nghỉ việc từ ngày 11/5/2023 nên thời gian đóng BHXH cho bà H phải tính đến hết tháng 04/2023. Tuy nhiên, Công ty chỉ mới đóng BHXH cho bà H đến tháng 10/2022. Theo đó, Tòa án cho rằng việc Công ty trừ lương của bà H hàng tháng nhưng không trích nộp tiền BHXH cho bà H và không xác nhận thời gian đóng BHXH cho bà H là vi phạm pháp luật, làm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của bà H. Từ đó, Tòa án chấp nhận yêu cầu khởi kiện của bà H, buộc Công ty phải đóng tiền BHXH cho bà H từ tháng 11/2022 đến hết tháng 04/2023 và buộc Công ty thực hiện xác nhận thời gian đóng BHXH cho bà H theo quy định pháp luật.
Như vậy, quan điểm của Tòa án trong bản án trên một lần nữa nhấn mạnh trách nhiệm của NSDLĐ trong việc đóng BHXH hằng tháng và xác nhận thời gian đóng BHXH cho NLĐ khi hai bên chấm dứt HĐLĐ. Chi tiết, vui lòng xem tại đây (Link bản án: https://congbobanan.toaan.gov.vn/2ta1415283t1cvn/chi-tiet-ban-an).
Từ câu chuyện trên, LNV mở rộng và khuyến nghị một số vấn đề sau:
1. Đối với NSDLĐ
Theo quy định của pháp luật, NSDLĐ có trách nhiệm đảm bảo quyền lợi an sinh xã hội cho NLĐ. Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều doanh nghiệp không quan tâm đến những quy định này và không thực hiện tuân thủ đúng luật. Điều này dẫn đến khi xảy ra tranh chấp, NSDLĐ có nguy cơ chịu các trách nhiệm pháp lý sau:
- Trách nhiệm hành chính: NSDLĐ bị xử phạt hành chính từ 50.000.000 đồng đến 75.000.000 đồng khi vi phạm quy định về đóng BHXH bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp theo Điều 39 Nghị định 12/2022/NĐ-CP. Theo đó, đối với hành vi không đóng, chậm đóng, trốn đóng, chiếm dụng tiền BHXH, NSDLĐ buộc phải thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả là đóng đủ số tiền BHXH bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp phải đóng cho cơ quan BHXH và nộp khoản tiền lãi bằng 02 lần mức lãi suất đầu tư quỹ BHXH bình quân của năm trước liền kề tính trên số tiền, thời gian chậm đóng, không đóng, trốn đóng, chiếm dụng tiền đóng. Nếu không thực hiện thì theo yêu cầu của người có thẩm quyền, ngân hàng, tổ chức tín dụng khác, kho bạc nhà nước có trách nhiệm trích từ tài khoản tiền gửi của NSDLĐ để nộp số tiền chưa đóng, chậm đóng và khoản tiền lãi của số tiền này tính theo lãi suất tiền gửi không kỳ hạn cao nhất của các ngân hàng thương mại nhà nước công bố tại thời điểm xử phạt vào tài khoản của cơ quan BHXH;
- Trách nhiệm hình sự: NSDLĐ có nguy cơ bị truy cứu trách nhiệm hình sự khi phạm tội trốn đóng BHXH, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp cho NLĐ theo Điều 216 Bộ luật Hình sự 2015.
Ngoài ra, việc không thực hiện đúng trách nhiệm đóng BHXH còn làm giảm uy tín của doanh nghiệp và gây mất niềm tin từ phía NLĐ. Trong bối cảnh thị trường lao động ngày càng cạnh tranh, việc doanh nghiệp không tuân thủ quy định pháp luật về BHXH có thể dẫn đến khó khăn trong việc thu hút và giữ chân nhân tài.
2. Đối với NLĐ
Thứ nhất, LNV nhận thấy trên thực tế vẫn có nhiều NLĐ không biết rõ những quyền lợi của mình và không yêu cầu NSDLĐ thực hiện đúng trách nhiệm đóng BHXH. Do đó, để tránh quyền lợi bị ảnh hưởng khi chấm dứt HĐLĐ hoặc khi có tranh chấp phát sinh, NLĐ cần tìm hiểu và nắm rõ những quyền lợi của mình. Ngoài ra, NLĐ cũng có thể yêu cầu sự hỗ trợ từ các tổ chức công đoàn hoặc cơ quan chức năng khi quyền lợi bị xâm phạm.
Thứ hai, NLĐ nên chủ động kiểm tra tình hình đóng BHXH của mình thông qua các hệ thống thông tin của cơ quan BHXH, chẳng hạn như ứng dụng của BHXH Việt Nam – VssID. Việc theo dõi thường xuyên các thông tin này giúp NLĐ đảm bảo rằng quyền lợi BHXH của mình luôn được thực hiện đầy đủ và chính xác. Theo đó, trong trường hợp phát hiện sai sót hoặc vi phạm, NLĐ có thể ghi nhận lại bằng chứng và liên hệ ngay với NSDLĐ, cơ quan BHXH hoặc cơ quan chức năng có thẩm quyền để được hỗ trợ giải quyết. (Tham khảo phần Hỏi – Đáp trên trang điện tử của BHXH Việt Nam, truy cập ngày 31/7/2024: https://baohiemxahoi.gov.vn/tintuc/Pages/hoat-dong-he-thong-bao-hiem-xa-hoi.aspx?CateID=52&ItemID=23271).
Trên đây là phần phân tích của LNV liên quan đến trách nhiệm của NSDLĐ trong việc đóng BHXH và xác nhận thời gian đóng BHXH khi NLĐ chấm dứt HĐLĐ từ thực tiễn giải quyết tranh chấp tại Tòa án. Để đảm bảo quyền lợi của NLĐ và tránh những tranh chấp không đáng có, NSDLĐ cần tuân thủ đúng các quy định của pháp luật về BHXH.
Trong trường hợp Quý Khách hàng cần tư vấn chuyên sâu liên quan đến các quy định về bảo hiểm xã hội, vui lòng liên hệ với LexNovum Lawyers để được tham vấn chi tiết.
Người thực hiện: Phan Nhi, Hoàng Vy
Lưu ý:
Bài viết này được thực hiện dựa trên quy định của pháp luật Việt Nam (hiện hành) và kinh nghiệm thực tế. Những thông tin tại bài viết này chỉ nên được sử dụng nhằm mục đích tham khảo. Chúng tôi không chịu trách nhiệm hay có nghĩa vụ pháp lý đối với bất kỳ cá nhân, tổ chức nào sử dụng thông tin tại bài viết này ngoài mục đích tham khảo. Trước khi đưa ra bất kỳ sự lựa chọn hoặc quyết định nào, Quý khách vui lòng tham vấn thêm các khuyến nghị một cách chính thức, hoặc liên hệ LexNovum Lawyers để nhận được sự tư vấn chuyên sâu từ chúng tôi.
Vui lòng trích dẫn nguồn “LexNovum Lawyers” khi sử dụng hoặc chia sẻ bài viết này tại bất kỳ đâu.
FYI: Vấn đề pháp lý nổi bật trong các bản án lao động Quý 1/2024